درآمدی بر تاریخ کلیسا/۱

جلد اول: از ۶ ق.م. تا دورۀ اصلاحات کلیسا

امروزه بسیاری از مسیحیان دچار فراموشی تاریخی هستند، به‌طوری که گویی یک خلأ بزرگ بین دورۀ رسولان و روزگار آنها واقع شده. چنین چیزی با اهداف خدا سازگار نیست. عهدعتیق مملو از نشانه‌های علاقه‌مندی خدا به زمان است. هنگامی که او عید پِسَخ را برای بنی‌اسرائیل مقرر کرد، به آنها گفت: «در آن روز به پسرت بگو … و این همچون نشانی … خواهد بود از اینکه خداوند با دست توانای خویش ما را از مصر به‌ درآورد» (خروج ۱۳:‏۸ و ۱۶). هنگامی هم که خدا نان مَنّا را در بیابان فراهم ساخت، به موسی دستور داد تا خمره‌ای از آن «برای نسل‌های آینده» نگاه دارد (خروج ۱۶:‏۳۳).
در نتیجۀ همین ناآگاهی از تاریخ مسیحیت، مسیحیان در برابر جاذبۀ عقاید فرقه‌های بدعت‌کار آسیب‌پذیرند. در این موارد، شکل تحریف‌شده‌ای از مسیحیت به‌جای واقعیت آن گرفته می‌شود. در همین حال، مسیحیانی هم هستند که استعداد تکان‌دهنده‌ای برای تکبر روحانی، به‌عبارتی خودبینی، از خود بروز می‌دهند. آنها بدون داشتن مبنای بسنده‌ای برای مقایسه، فوراً راه خود را بهترین راه و فرقۀ خود را برترین فرقه می‌دانند. نکتۀ آخر اینکه، بسیاری از مسیحیان وارد شکلی از خدمت می‌شوند بی‌آنکه از مزیت چارچوب گسترده‌تری برای مساعی خود برخوردار باشند. آنها هنگامی که می‌خواهند بهترین استفاده را از وقت و تلاش‌های خود به‌عمل آورند، هیچ اساسی برای قضاوت درست ندارند.
البته ادعا نداریم که با همین یک کتاب که گذشتۀ مسیحی ما را بررسی می‌کند، همۀ خطاها را اصلاح و خواننده را به قدیس فروتن تبدیل خواهیم کرد و طرح و راهبردی برای خدمت مؤثر ارائه خواهیم داد. ولی هر کتابی در زمینۀ معرفی تاریخ مسیحیت، تلاش دارد امور موقت را از امور پایدار، و حواشی را از امور اساسی تفکیک کند. امیدوارم کتاب من چنین هدفی را برای خوانندگانش محقق سازد.
پس از چهار دهه تدریس به دانشجویان سال اول، به این نتیجه رسیده‌ام که فارغ‌التحصیلانی که وارد خدمت می‌شوند و مهندس یا فروشنده‌ای که سالانه فقط پنج کتاب می‌خواند، هر دو به طیف واحدی از خوانندگان تعلق دارند. از لحاظ اهداف من در این کتاب، هر دو خوانندۀ غیرحرفه‌ای هستند.
همچنین، پس از سال‌ها تدریس به این نتیجه رسیده‌ام که وضوح مطلب اولین شرط یادگیری است. بنابراین، همۀ تقسیمات موضوع را آورده‌ام. به این تقسیمات دوره یا عصر می‌گوییم، چون شرایط حیات کلیسا تغییر می‌کند. تا آنجا که من می‌دانم، دوره‌های مهم مانند ستارۀ دنباله‌دار گمنامی که همین‌طور ناگهانی در آسمان ظاهر شود، نیستند. در هر دوره‌ای بقایای گذشته و نطفه‌های آینده را می‌توان یافت. ولی خواننده اگر می‌خواهد پِیرنگ [طرح] داستان را دریابد، فقط باید همت کند و پاراگراف‌هایی را که در صفحات عنوان مربوط به تقسیمات عمدۀ کتاب آمده، بخواند.

مورخان تاریخ کلیسا اغلب می‌پرسند: «آیا کلیسا نهضت است یا نهاد؟» در صفحات این کتاب خواهید دید که به اعتقاد من، کلیسا هر دو است. بنابراین، هم دربارۀ گسترش کلیسا در نتیجۀ بشارت سخن گفته‌ام و هم دربارۀ سیاست‌های پاپ‌ها. متخصصان این حوزه شاید از اینکه من تعریف دقیقی از کلمۀ کلیسا ارائه نداده و حوزۀ دلالت آن را تعیین نکرده‌ام، ناخرسند باشند. ولی علت این ابهام آن است که به اعتقاد من، زندگی قوم خدا در تاریخ گرفتار تنشی است میان یک واقعیت آرمانی – یعنی شراکت همۀ مقدسین – و یک واقعیت عینی مشتمل بر انسان‌های واقعی در محدودۀ زمان و مکان معین. رسالت کلیسا در جایی مقتضی ایجاد نهادهای مشخص است: یعنی وضع قوانین خاص، تعیین رهبران و مکان‌‌های ویژه. لیکن زمانی که این نهادها به‌جای ترویج پیام انجیل، مانع از گسترش آن می‌شود، نهضت‌هایی برای تجدید حیات کلیسا به هدف بازگشت آن به رسالت اساسی‌اش در جهان پا می‌گیرد. در این کتاب توضیح خواهیم داد که این اتفاق چه به‌کَرات افتاده است.

نویسنده: دکتر بروس ال. شِلی

۲۹۰ صفحه
ناشر: انتشارات پارس
شابک: ۰-۰۷-۹۱۲۶۹۹-‏۱-‏۹۷۸

فهرست مطالب

پیشگفتار
دیباچه

دورۀ عیسی و رسولان
فصل اول: پادشاه را بر دار کن!
نهضت عیسی
فصل دوم: مَشْک‌ ها: کهنه و نو
انجیل برای غیریهودیان

دورۀ مسیحیت کاتولیک
فصل سوم: فقط افراد بی ‌مقدار
مسیحیت کاتولیک
فصل چهارم: اگر تیبِر طغیان کند
جفا بر مسیحیان
فصل پنجم: بحث ‌و‌جدل دربارۀ واقعه
برآمدنِ ارتودوکسی
فصل ششم: قاعدۀ کتاب‌ ها
شکل‌گیری کتاب‌مقدس
فصل هفتم: مدرسه‌ ای برای گناهکاران
قدرت اسقفان
فصل هشتم: رسولانی برای اندیشمندان
عالِمان اسکندریه

دورۀ امپراتوری روم مسیحی
فصل نهم: عصای سلطنتی ‌اش فرو نهاد
گرائیدن امپراتور به مسیحیت
فصل دهم: موشکافی‌ های مهم
آموزۀ تثلیث
فصل یازدهم: عمانوئیل
مسیح در اعتقادنامه‌ها
فصل دوازدهم: تبعیدشدگان از زندگی
پیدایش رهبانیت
فصل سیزدهم: فرزانۀ دوران
آگوستین
فصل چهاردهم: پطرس در مقام «کاهن اعظم»
سرآغاز نظام پاپی
فصل پانزدهم: جایی میان آسمان و زمین
کلیسای ارتودوکس شرقی
فصل شانزدهم: واداشتن فاتحان به سر فرود آوردن
بشارت در میان بربرها

قرون وسطای مسیحی
فصل هفدهم: ایلچی خدا
گرِگوری کبیر
فصل هجدهم: تلاش برای اتحاد
شارلمانی و مسیحیت
فصل نوزدهم: در صعودی عرفانی
پاپ و جنگجوی صلیبی
فصل بیستم: شَهْدِ یادگیری
فلسفۀ مَدْرَسی
فصل بیست‌ و ‌یکم: سرودی برای بانوی فقر
زندگی به شیوۀ رسولان
فصل بیست‌و‌دوم: خوابیدگان و قانون ضرورت
افول قدرت پاپ
فصل بیست ‌و‌سوم: قضاوتِ زمان
ویکلیف و هوس

یادداشت ‌ها